Πολλές φορές αναρωτιόμαστε, γιατί νιώθουμε τόσο συχνά αρνητικά συναισθήματα, όπως λύπη, θυμό, άγχος, τα οποία αν απουσίαζαν από το μυαλό μας, ίσως η ζωή μας να ήταν λίγο παραπάνω καλύτερη. Αφορμή για τη συγγραφή του συγκεκριμένου άρθρου στάθηκε η νέα ταινία κινουμένων σχεδίων “Τα μυαλά που κουβαλάς 2”που με οδήγησε να ερευνήσω τη χρησιμότητα των συναισθημάτων, ιδιαίτερα των αρνητικών. Τα συναισθήματα είναι πληθώρα, είτε θετικά είτε αρνητικά.
Όλα τα έχουμε ανάγκη σε διαφορετικές φάσεις της ζωής μας και αποτελούν εκφράσεις των όσων βιώνουμε, είναι αναπόφευκτα μέρος του εαυτού μας. Αν αρνούμαστε, λοιπόν, τα συναισθήματα μας είναι σα να αρνούμαστε μέρος του εαυτού μας! Έχουμε μάθει να αποδεχόμαστε τα θετικά συναισθήματα, όπως είναι η χαρά και η τρυφερότητα, ενώ τα αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός, η ζήλεια, η λύπη και το άγχος να τα βλέπουμε σαν αγκάθια στη ζωή μας. Κανείς δεν μας έμαθε πως το να βρισκόμαστε σε επαφή με τα αρνητικά μας συναισθήματα μας βοηθάει να είμαστε σε επαφή με τις ανάγκες μας, να θεσπίζουμε τα όρια μας και να προστατεύουμε τον εαυτό μας.
Θυμός
Εμφανίζεται όταν κάποια ανάγκη δεν καλύπτεται ή κάποιο δικαίωμα καταπατάται. Χάρη σε αυτόν μπορούμε να καθορίσουμε τα δικαιώματα μας, το χώρο μας, την αξιοπρέπεια μας. Είναι με λίγα λόγια η αντίδραση στην απογοήτευση. Μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός άμυνας, προστατεύοντας μας από απειλές και επιτρέποντας μας να θέσουμε όρια απέναντι σε καταστάσεις ή ανθρώπους που μας βλάπτουν. Μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για να λάβουμε δράση και να κάνουμε αλλαγές στη ζωή μας ή στην κοινωνία. Πολλές φορές οι αλλαγές και οι βελτιώσεις ξεκινούν από το αίσθημα της αδικίας που προκαλεί θυμό.
Ο θυμός μπορεί να βοηθήσει να εκφράσουμε συναισθήματα και σκέψεις που διαφορετικά θα έμεναν ανείπωτα. Είναι μια μορφή επικοινωνίας που μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση συγκρούσεων και την κατανόηση από τους άλλους. Αναγνωρίζοντας και κατανοώντας τον θυμό μας , μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για τον εαυτό μας. Μπορεί να ανακαλύψουμε τι είναι σημαντικό για εμάς και πως να διαχειριστούμε τα συναισθήματα με υγιείς τρόπους. Ωστόσο αν η εκδήλωση θυμού γίνει με τρόπο υπερβολικό ή ανεξέλεγκτο καλό θα ήταν όσο πιο νωρίς παρατηρήσετε τα σημάδια τόσο το καλύτερο να στραφείτε σε κάποιον ειδικό.
Άγχος
Λειτουργεί ως ένα φυσικό σύστημα προειδοποίησης που μας προετοιμάζει για πιθανές απειλές ή δυσκολίες. Μας κινητοποιεί να αναλάβουμε δράση για να προστατευτούμε ή να προετοιμαστούμε. Σε μικρές δόσεις, μπορεί να βελτιώσει την απόδοσή μας σε διάφορες δραστηριότητες. Μπορεί να αυξήσει την εστίαση και την προσοχή μας, βοηθώντας μας να ανταπεξέλθουμε καλύτερα σε απαιτητικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα να εργαστούμε σκληρά και να πετύχουμε τους στόχους μας.
Το άγχος μας βοηθά να κατανοήσουμε τις ανησυχίες και τις αδυναμίες μας. Μέσω της διαχείρισης του άγχους, μπορούμε να αναπτύξουμε δεξιότητες και στρατηγικές που μας κάνουν πιο ανθεκτικούς. Επιπλέον, μας ενθαρρύνει να αναζητήσουμε υποστήριξη από τους άλλους και αυτό μπορεί να ενισχύσει τις κοινωνικές μας σχέσεις ώστε να μην αισθανόμαστε μόνοι στις δυσκολίες μας.
Καλώς ή κακώς, το άγχος έχει συνδυαστεί μόνο με κακά στοιχεία, διότι η υπερβολική ή η χρόνια μορφή του μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες για την υγεία και την ευεξία.
Φόβος
Εμφανίζεται για να μας προετοιμάσει και να μας προστατεύσει από επικείμενους κινδύνους προκειμένου να αναλάβουμε δράση για να διαφυλάξουμε την ασφάλειά μας. Η αίσθηση του φόβου, βοηθά να αναπτύξουμε δεξιότητες και στρατηγικές για να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις και απειλές. Μέσω του φόβου, μπορούμε να αναγνωρίσουμε καταστάσεις που απαιτούν προσοχή και να αποφύγουμε αποφάσεις που μπορεί να είχαν αρνητικές συνέπειες.
Στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους, ο φόβος έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιβίωση, βοηθώντας μας να αντιδρούμε γρήγορα σε απειλές και να προσαρμοζόμαστε σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τα προσωπικά μας όρια και να αναγνωρίσουμε τις αδυναμίες μας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δεξιότητες που θα μας κάνουν πιο ανθεκτικούς. Τέλος, η αντιμετώπιση του φόβου μπορεί να βελτιώσει την ανάπτυξη και την εξέλιξή μας. Με το να προσπαθούμε να ξεπεράσουμε τους φόβους μας, μπορεί να οδηγηθούμε σε νέες εμπειρίες και να ενισχυθεί η αυτοπεποίθηση.
Ζήλια
Μπορεί να μας βοηθήσει να αναγνωρίσουμε τι είναι σημαντικό για εμάς και ποιες ανάγκες μας δεν έχουν καλυφθεί. Δείχνει τι επιθυμούμε και τι λείπει από τη ζωή μας. Όταν βλέπουμε κάτι που οι άλλοι έχουν και εμείς όχι, η ζήλια μας παρακινεί να εργαστούμε σκληρότερα για να πετύχουμε τους στόχους μας. Λειτουργεί δηλαδή ως κινητήριος δύναμη.
Σε προσωπικές σχέσεις, η ζήλια μπορεί να βοηθήσει να αναγνωρίσουμε και να εκτιμήσουμε τη σημασία των σχέσεων μας και να επενδύσουμε περισσότερο χρόνο και προσπάθεια στη φροντίδα και τη ενίσχυση των συγκεκριμένων σχέσεων. Από την άλλη μπορεί να λειτουργήσει και ως προειδοποίηση για πιθανές απειλές στις σχέσεις μας. Μας ωθεί να αναγνωρίσουμε σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά, ώστε να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.
Σε επαγγελματικό επίπεδο, η ζήλια μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και τη φιλοδοξία για να βελτιώσουμε τις ικανότητές μας για υψηλότερους στόχους.
Ντροπή
Η ντροπή μας βοηθάει προς μια αξιολόγηση της συμπεριφοράς μας με σκοπό να βελτιωθούμε. Δηλαδή στο να προσαρμοζόμαστε στους κοινωνικούς κανόνες και τις προσδοκίες της κοινωνίας. Όταν νιώθουμε ντροπή, αναγνωρίζουμε ότι οι πράξεις μας μπορεί να μην είναι αποδεκτές από τους άλλους και αυτό μας ωθεί στο να συμπεριφερθούμε με τρόπους που προάγουν την κοινωνική αρμονία. Η ντροπή οδηγεί στην αυτοβελτίωση, διότι είναι ικανή να μας οδηγήσει σε αναστοχασμό και αναγνώριση σφαλμάτων, ώστε να τα διορθώσουμε και να τα αποφύγουμε στο μέλλον.
Ενισχύει την ενσυναίσθηση, καθώς όταν καταλαβαίνουμε πως οι πράξεις μας επηρεάζουν τους άλλους και νιώθουμε ντροπή για τυχόν αρνητικές επιπτώσεις, αναπτύσσουμε μεγαλύτερη ευαισθησία προς τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων. Αναπτύσσει αυτοέλεγχο γιατί οι αρνητικές συνέπειες της ντροπής μας κάνουν να σκεφτόμαστε περισσότερο πριν ενεργήσουμε, αποφεύγοντας βιαστικές ανώριμες αποφάσεις που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα.
Η ύπαρξη της ντροπής παίζει ρόλο στη διατήρηση των σχέσεων. Όταν νιώθουμε ντροπή για κάποια αρνητική συμπεριφορά είναι πιο πιθανό να ζητήσουμε συγνώμη και να προσπαθήσουμε να επανορθώσουμε, ενισχύοντας έτσι τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Λύπη
Έρχεται ύστερα από κάποια απώλεια ή στέρηση, βοηθώντας μας να διαπραγματευτούμε τις δύσκολες αυτές καταστάσεις και να προχωρήσουμε παρακάτω. Κατανοούμε βαθύτερα τα συναισθήματά μας , τις αξίες και τις προσδοκίες μας. Βοηθά να αναγνωρίσουμε τι είναι πραγματικά σημαντικό για εμάς και να αναθεωρήσουμε τις προτεραιότητές μας. Η εμπειρία της λύπης μας κάνει πιο ευαίσθητους στα συναισθήματα των άλλων. Αποκτούμε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και κατανόηση και συνδεόμαστε βαθύτερα με τους άλλους με το να τους υποστηρίζουμε στις δύσκολες στιγμές τους.
Μας φέρνει κοντά με τους άλλους, ενισχύει τις σχέσεις μας και δημιουργεί βαθύτερους δεσμούς. Η λύπη μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε περιοχές της ζωής μας που χρειάζονται βελτίωση, ώστε να αναλάβουμε δράση και να τις αλλάξουμε. Είναι αναπόφευκτο μέρος της ανθρώπινης ζωής και, αν και επώδυνη, μπορεί να βοηθήσει στο να αναπτυχθούμε και να βρούμε νέες ισορροπίες. Έτσι κι αλλιώς με την ύπαρξη της λύπης εκτιμούμε περισσότερο τις θετικές στιγμές και τις ευτυχισμένες περιόδους της ζωής.
Χαρά/Ευτυχία
Τελευταία και μη εξαιρετέα, είναι η χαρά, που οι περισσότεροι την αναζητούν. Η χαρά και η ευτυχία συνδέονται άμεσα με τη βελτίωση της ψυχικής υγείας, διότι όταν είμαστε χαρούμενοι μειώνεται το άγχος, η κατάθλιψη και το αίσθημα αυτοεκτίμησης και την αυτοπεποίθησης. Επηρεάζει θετικά την σωματική υγεία, αφού έρευνες δείχνουν, ότι οι χαρούμενοι άνθρωποι έχουν καλύτερη καρδιακή υγεία, ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα και μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.
Οι άνθρωποι που βιώνουν συχνά χαρά έχουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στις δυσκολίες. Η θετική διάθεση τους βοηθά να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις με αισιοδοξία και να ανακάμπτουν πιο γρήγορα από τις αποτυχίες. Είναι ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες, μαθαίνουν πιο εύκολα και επιδιώκουν προσωπικούς στόχους με μεγαλύτερη αφοσίωση.
Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι συνήθως πιο παραγωγικοί στη δουλεία τους, καθώς η θετική διάθεση βελτιώνει τη δημιουργικότητα, την επίλυση προβλημάτων και τη λήψη αποφάσεων. Οι χαρούμενοι άνθρωποι είναι πιο ελκυστικοί στους άλλους, πιο ανοιχτοί και πιο πρόθυμοι να βοηθήσουν γεγονός που οδηγεί σε ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων. Γενικότερα οι ευτυχισμένοι άνθρωποι συμβάλλουν σε μια καλύτερη κοινωνία. Η θετική τους διάθεση διαχέεται στον περίγυρο τους, δημιουργώντας ένα περιβάλλον αλληλοϋποστήριξης και συνεργασίας.
Όλα τα συναισθήματα έχουν νόημα!
Ωστόσο, ακόμα και αν εμείς απαρνούμαστε τα αρνητικά μας συναισθήματα, δε συμβαίνει το ίδιο και με το σώμα μας. Οι άμυνες του οργανισμού, θα βρουν άλλον τρόπο για να αποφορτίσουν τον εσωτερικό μας κόσμο από την ένταση που τον χαρακτηρίζει. Η εξωτερίκευση αυτής μπορεί να συμβεί με ποικίλους τρόπους, είτε αυτό λέγεται πονοκέφαλος, είτε στομαχόπονος, είτε δερματική πάθηση είτε ακόμη και οργανική ασθένεια. Γιατί, Ότι δεν λέει το στόμα μας, το λέει το σώμα μας!
