Πραγματοποιήσαμε μια συνέντευξη με μία 18χρονη αθλήτρια η οποία ασχολείται με το άθλημα του βόλεϋ σε τοπικό επίπεδο. Οι απαντήσεις της έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για το τι συμβαίνει στο χώρο του αθλητισμού, που δεν εμφανίζεται μπροστά στα μάτια του ευρύτερου κοινού.
Με ποιο άθλημα ασχολείστε/έχετε ασχοληθεί;
– Έχω ασχοληθεί εδώ και μερικά χρόνια με το άθλημα του βόλεϋ.
Σε τι επίπεδο ασχολείστε/ασχοληθήκατε με το συγκεκριμένο άθλημα;
– Με το βόλεϋ έχω ασχοληθεί σε τοπικό επίπεδο. Φέτος εγώ και η ομάδα μου επιχειρήσαμε
να διεκδικήσουμε το πρωτάθλημα, αν και δεν είχαμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Σε ποιο στάδιο της ζωής σας βρίσκεστε την παρούσα στιγμή και τι θέση έχει ο
αθλητισμός πλέον στην ζωή σας ;
–Φέτος αποφοίτησα από το λύκειο και συμμετείχα στις πανελλαδικές εξετάσεις.
Προτεραιότητες στην ζωή μου αυτήν την στιγμή αποτελούν οι σπουδές μου και η εύρεση μιας θέσης εργασίας. Γι΄αυτόν τον λόγο, πιστεύω πως η ενασχόληση με το βόλεϋ δεν θα είναι και τόσο κεντρικό κομμάτι του μέλλοντός μου. Αν και θα προτιμούσα να παραμείνω στην ομάδα, ώστε να ασχολούμαι με ένα άθλημα, καθώς και να διατηρώ την σωματική μου υγεία και να βρίσκομαι σε επαφή με τις συμπαίκτριές μου.
Ερωτήσεις σχετικά με την σεξουαλικοποίηση των αθλητριών
Κατά την ενασχόληση με το συγκεκριμένο άθλημα, ποια ήταν η ενδυμασία σας;
–Κατά την ενασχόληση με το βόλεϋ και στις προπονήσεις και στους αγώνες όλες οι παίκτριες φοράμε μια μπλούζα και ένα σορτς.
Ήταν η στολή του αθλήματος με οποιονδήποτε τρόπο αποκαλυπτική σε ό,τι αφορά
σε επίμαχα σημεία του σώματός σας ;
–Οι μπλούζες είναι κλειστές, επομένως δεν αποκαλύπτουν κάποιο μέρος του σώματος,
ενώ τα σορτς, αντιθέτως, είναι ιδιαίτερα στενά. Λόγω αυτού του γεγονότος έχω παρατηρήσει πολλές φορές τον εαυτό μου, αλλά και πολλές συμπαίκτριές μου να προσπαθούν συνεχώς να το πιάνουν (το σορτς) και να το κατεβάζουν στο πίσω μέρος του σώματος. Δεν μπορεί να παραλειφθεί, βεβαίως, ούτε το γεγονός ότι η συνεχής κίνηση των σορτς πάνω-κάτω οδηγεί στην αποκάλυψη του πισινού, στιγμή η οποία είναι πάρα πολύ άβολη για την καθεμία από εμάς.
Εάν ναι, πώς επηρεάζει/επηρέαζε αυτό το γεγονός την επίδοσή σας στο
συγκεκριμένο άθλημα σε τεχνικό και πρακτικό επίπεδο;
-Οφείλω να ομολογήσω ότι σε πρακτικό επίπεδο, τα σορτς ήταν εν μέρει βολικά διότι δεν κάλυπταν μεγάλο μέρος του σώματος και αυτό συνέβαλε στην ευκινησία κατά τη διάρκεια του αγώνα και αποτελούσαν θετικό στοιχείο στις περιπτώσεις που αθλούμασταν σε υψηλές θερμοκρασίες. Ταυτοχρόνως, όμως, υπάρχει και το κομμάτι των καψιμάτων από τον ήλιο. Η κυριότερη δυσκολία από όλες είναι το ύφασμα το οποίο βρίσκεται σε τέτοια ποιότητα και ποσότητα στο ρούχο που πολλές φορές μετατρέπεται σε “στρινγκ” και μας προκαλεί ενόχληση κατά την ώρα του αγώνα ή της προπόνησης. ‘Ετσι, αναγκαζόμαστε να το τακτοποιούμε πολλές φορές ενώ αθλούμαστε. Αυτό το κάνει πιο δύσκολο να συγκεντρωνόμαστε στον αγώνα και επηρεάζει άμεσα την επίδοση της κάθε παίκτριας. Αποκαλύπτεται η περιοχή του πισινού και η σεξουαλικοποίηση του συγκεκριμένου μέρους του σώματος από το κοινό, αποτελεί ένα δυσάρεστο κομμάτι της ενασχόλησης με το άθλημα.
Εάν ναι, πώς επηρεάζει/επηρέαζε αυτό το γεγονός την ψυχο-συναισθηματική σας
κατάσταση;
–Σε ψυχο-συναισθηματικό επίπεδο, αν και γνωρίζω ότι υπάρχουν βλέμματα πάνω μου και ότι μερικοί με κοιτούν ως ένα κομμάτι κρέας, προσπαθώ να μην δώσω ιδιαίτερη σημασία. Επικεντρώνομαι στο παιχνίδι και επιχειρώ να αναδείξω όλες μου τις ικανότητες και να αφοσιωθώ στον αγώνα όσο το δυνατόν περισσότερο μπορώ. Δεν αφήνω τους εξωγενείς παράγοντες να με επηρεάσουν.
Εάν ναι, έχετε δεχτεί ποτέ λεκτική (catcalling) ή και σωματική σεξουαλική
παρενόχληση;
–Υπάρχουν πάντα βλέμματα από τις κερκίδες, γεγονός το οποίο εγώ και οι συμπαίκτριές μου το θεωρούμε πλέον δεδομένο. Προσωπικά, δεν έχω υποστεί κάποια σωματική σεξουαλική παρενόχληση. Σε ό,τι αφορά στην λεκτική έχω παρατηρήσει ότι κάποιες φορές επικρατούν διάφορα επιφωνήματα και φράσεις ορισμένα από τα οποία εκφράζουν την οφθαλμολαγνεία μερικών θεατών, όπως π.χ. “Σκύψε πιο κάτω!”, “Αυτά είναι!”, “Ουάου!” κ.ά.. Επίσης, δεν προσκαλούμε πάρα πολύ κόσμο στους αγώνες εκτός από οικογενειακά πρόσωπα. Δεν θέλουμε κάποια ανεπιθύμητη προσοχή από αγνώστους.
Θεωρείτε ότι γίνεται αντικειμενοποίηση του σώματός σας; Εάν ναι , πώς σας κάνει αυτό να νιώθετε;
– Προσωπικά δεν έχω νιώσει ή βιώσει τόσο έντονα την αντικειμενοποίηση του σώματός
μου. Αντιλαμβάνομαι ότι μερικά άτομα έρχονται για να δουν – εν μέρει από σεξουαλική
πλευρά – κάποια από εμάς, όμως, δεν έχω θεωρήσει ότι αυτό αποτελούσε μοναδική αφορμή για τον ερχομό τους στον αγώνα.
Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει η σεξουαλικοποίηση αυτή το χώρο του αθλητισμού, σε πρώτο στάδιο σε γυναικείο επίπεδο και έπειτα σε γενικό;
– Πιστεύω πως η σεξουαλικοποίηση του γυναικείου σώματος σε γενικό πλαίσιο αποτελεί ένα πάρα πολύ σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Ειδικότερα, στον χώρο του αθλητισμού αντιλαμβάνομαι ότι δίνεται περισσότερη βαρύτητα στο σώμα μιας παίκτριας και συγκεκριμένα στα επίμαχα σημεία του και όχι στο ίδιο το άθλημα. Θεωρώ ότι οι μόνοι θεατές οι οποίοι έρχονται για να παρακολουθήσουν έναν αξιοπρεπή αγώνα είναι οι συγγενείς. Όλοι οι υπόλοιποι, ιδιαίτερα άτομα της ηλικίας μου βρίσκονται εκεί απλώς για να περάσουν την ώρα τους και μήπως τους δοθεί η ευκαιρία να δουν μερικά επίμαχα σημεία του σώματός μας που σύμφωνα με την κοινωνία είναι “τόσο προκλητικά κι όμως τόσο ποθητά”.
Πιστεύετε ότι η επιλογή αποκαλυπτικών στολών εξυπηρετεί πρακτικούς λόγους ή θεωρείτε ότι υπάρχει κάτι άλλο πίσω από αυτήν;
–Πιστεύω ότι εν μέρει οι στολές ναι μεν εξυπηρετούν σε πρακτικούς λόγους (ευκινησία, θερμοκρασία). Παρόλα αυτά, υπάρχουν μειονεκτήματα (πιθανότητες καψίματος, αποκάλυψη επίμαχων σημείων). Προσωπικά, θα πρότεινα την αντικατάσταση των σορτς με κολάν τα οποία θα βοηθούσαν επίσης στην ευκινησία, θα κάλυπταν περισσότερο μέρος του σώματος απαλλάσσοντάς μας από την ανησυχία πιθανής έκθεσής του και θα ήταν και λεπτά ώστε να μην κινδυνεύουμε από καψίματα. Ταυτόχρονα, πιστεύω ότι σε οτιδήποτε αφορά στην σχεδίαση των στολών η σεξουαλικοποίηση των σωμάτων των αθλητριών, ένας εξωγενής παράγοντας που πιθανά λαμβάνεται υπόψιν από τους σχεδιαστές, είναι ότι χορηγοί επιθυμούν να οδηγήσουν σ΄αυτήν.
Πώς νιώθετε για την διαφοροποίηση που γίνεται σε ότι αφορά στις στολές των
γυναικών και των ανδρών;
–Το θεωρώ έντονα σεξιστικό και άδικο. Μέσω των φεμινιστικών κινημάτων οι γυναίκες
δίνουμε έναν καθημερινό αγώνα διεκδικώντας μια ίση θέση με τους άνδρες στην κοινωνία, ωστόσο, οι άνδρες εξακολουθούν να μας βλέπουν ως “πράγματα” και μας συμπεριφέρονται σαν να είμαστε τέτοια. Οι στολές που έχουν σχεδιαστεί για εμάς, αποσκοπούν στην σεξουαλικοποίηση του σώματός μας, κάτι που επιθυμούν οι άνδρες μέσα στον χώρο. Από την στιγμή που οι άνδρες αθλητές φορούν σορτς λίγο πιο πάνω από το γόνατο, γιατί να μην μπορούμε και εμείς;
Έχετε παραπονεθεί ποτέ για την επιλογή στολών ; Εάν ναι , ποιες ήταν οι
αντιδράσεις που λάβατε;
–Όχι, δεν έχω παραπονεθεί ποτέ για τις στολές. Θεωρώ ότι εάν το επιχειρούσα οι
αντιδράσεις θα ήταν ο,τιδήποτε παρά θετικές. Θα με επέκριναν διότι δεν ακολουθώ τις αποφάσεις της εγκυκλίου του αθλήματος.
Σας έχουν αναγκάσει ποτέ να φορέσετε κάτι που δεν θέλατε ή με το οποίο νιώθατε άβολα;
–Όχι, δεν με έχουν αναγκάσει να φορέσω κάτι που δεν ήθελα, όμως ταυτόχρονα, δεν μας ρώτησε και κανείς. Απλώς ακολουθούμε τις αποφάσεις που έχουν πάρει οι αρμόδιοι και οφείλω να πω ότι δεν έχουμε κάποιο περιθώριο επιλογής.
Πιστεύετε ότι οι άνδρες κινούν τα νήματα στον χώρο του αθλητισμού, δίνοντάς τους έτσι την δυνατότητα να αποφασίσουν για τον τρόπο παρουσίασης των γυναικών σ’αυτόν;
–Αρχικά, θα ήθελα να τονίσω ότι και ανάμεσα στους ίδιους τους παίκτες, οι άνδρες αθλητές χαρακτηρίζονται από μια αίσθηση υπεροχής. Εκτός από τα πονηρά βλέμματα που μας ρίχνουν – τα οποία έχουν μια σεξουαλική φύση κάνοντας την σεξουαλικοποίηση των γυναικών αθλητριών ακόμη πιο αισθητή ως φαινόμενο – φανερή είναι και η διάθεσή τους να μας υποτιμούν. Με άλλα λόγια, έχουν την πεποίθηση ότι επειδή γεννήθηκαν άνδρες αυτό τους καθιστά πρωταθλητές και από την άλλη πλευρά, επειδή εμείς γεννηθήκαμε γυναίκες δεν θα έχουμε ποτέ τις ίδιες ικανότητες με αυτούς. Δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ότι, δυστυχώς, ο χώρος του αθλητισμού είναι ανδροκρατούμενος, είτε μιλάμε για οργανωμένα
πρωταθλήματα, είτε μιλάμε για μια απλή ενασχόληση με οποιοδήποτε άθλημα. Η υπεροχή των ανδρών στον χώρο του αθλητισμού φανερώνεται και από την θέαση των αγώνων, με τους γυναικείους αγώνες να έχουν πολλές φορές λιγότερη παρακολούθηση από ότι οι ανδρικοί αγώνες (στο ίδιο άθλημα). Εν κατακλείδι, ναι, πιστεύω ότι οι άνδρες είναι αυτοί που κινούν τα νήματα στον χώρο του αθλητισμού και ως επακόλουθο έχουν το κύρος να επιλέξουν για τον τρόπο παρουσίασης των γυναικών σ΄αυτόν από την ενδυμασία μέχρι το στήσιμο. Επιπροσθέτως, θεωρώ ότι η επιλογή της ενδυμασίας γίνεται με τέτοιον τρόπο ώστε να ικανοποιήσει τις “προσωπικές ανάγκες” των ανδρών που συμμετέχουν στον χώρο και αυτών που ανήκουν στους θεατές.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, μπορεί να ειπωθεί κάλλιστα ότι η πατριαρχία -μαζί με ο,τιδήποτε την συνοδεύει- έχουν βρει τον δρόμο τους και μέσα στον χώρο του αθλητισμού. Ο αθλητισμός από μόνος του παραπέμπει σε έννοιες όπως η ομαδικότητα, η βελτίωση, η ψυχαγωγία, η σωματική και ψυχική υγεία, η πνευματική ισορροπία, η πειθαρχία, η επιμονή και υπομονή, η ισότητα και το fair play. Πρόκειται για έναν χώρο στον οποίον όλ@ μας έχουμε θέση και ευκαιρίες ανεξαρτήτως καταγωγής, φύλου, σεξουαλικότητας, ταυτότητας φύλου, σωματικής κατάστασης κ.τ.λ. Πρόκειται για έναν χώρο που μας ενώνει όλ@, έναν χώρο χωρίς διακρίσεις.
Δυστυχώς, όμως, εκτός από διακρίσεις, σε αυτόν τον χώρο παρατηρούμε και αισχρά φαινόμενα όπως είναι και η σεξουαλικοποίηση του γυναικείου σώματος. Βλέπουμε ακόμη και εδώ την ιεραρχία και την σχέση υποτέλειας ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες, στοιχεία τα οποία η πατριαρχία δημιούργησε και προσπαθεί να διαιωνίσει.
Οι γυναίκες και οι κοπέλες αναγκάζονται να φοράνε στολές οι οποίες οδηγούν στην αντικειμενοποίηση του σώματός τους από μικρή ηλικία (ανάλογα με το πότε άρχισαν την ενασχόληση με το άθλημα). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αντί να συγκεντρώνονται στην εξάσκηση και την επίδοση στο άθλημα, πρέπει να έχουν έννοια τους άνδρες (όπου συμπεριλαμβάνονται εκτός από άγνωστοι μέχρι και γνωστοί, φίλοι και μερικές φορές και συγγενείς) και τις σεξουαλικές ορέξεις τους για να δουν λίγο γυμνό δέρμα.
Ένα τέτοιο φαινόμενο πολλές φορές έχει και άλλες επιπτώσεις στα κορίτσια και τις γυναίκες όπως η πρόκληση εσωτερικής ντροπής, σχετικά με το σώμα τους, οδηγώντας έτσι σε μια διαστρεβλωμένη αυτοεικόνα και σε ανασφάλειες. Εκτός από αυτό, η σεξουαλικοποίηση του σώματος μπορεί να κάνει την κοπέλα να δει, μέχρι και η ίδια, το σώμα της ως πρόστυχο και βρόμικο και ότι ελκύει ανεπιθύμητη προσοχή. Αρχίζει και θεωρεί ότι το σώμα της ευθύνεται για τα δεινά που μπορεί να περάσει και αυτή η πεποίθηση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη διότι ενισχύει την κουλτούρα του βιασμού και το victim blaming. Η συνεχής σεξουαλικοποίηση μπορεί να κάνει ένα θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης ή και κακοποίησης να νιώθει ότι εξαιτίας του σώματος με το οποίο γεννήθηκε, να του άξιζε πράγματι αυτό που υπέστη. Η σεξουαλικοποίηση συνδέεται και με πολλά άλλα σύνθετα θέματα. Στον χώρο του αθλητισμού συναντάμε όλα αυτά τα αρνητικά, βλαβερά και αισχρά φαινόμενα διότι οι γυναίκες παίζουν ένα παιχνίδι το οποίο καθοδηγούν οι άνδρες. Προκειμένου να φτάσουμε στο μεγαλείο και στο ιδανικό του αθλητισμού, πρέπει να διεκδικήσουμε όλ@ μαζί τα δικαιώματα των γυναικών στον χώρο αυτό, αλλά και εκτός. Να δώσουμε όλ@ μαζί στις αθλήτριες την φωνή και τον χώρο να εκφραστούν.
Να δοθούν περισσότερες θέσεις στις γυναίκες σε αθλητικές οργανώσεις και σωματεία. Και το πιο σημαντικό από όλα, να είμαστε ένα ενεργό αυτί για όσ@ χρειάζονται και να μιλάμε ενάντια στην αδικία όταν την βλέπουμε ή και την ακούμε.
