Έφτασε για άλλη μια χρονιά η Eurovision στο τέλος της για φέτος, στο Τορίνο της Ιταλίας. Μεγάλος νικητής στην Eurovision 2022 είναι η Ουκρανία, επιβεβαιώνοντας όλα τα προγνωστικά.
Κάθε χρόνο, όταν φτάνει ο μήνας Μάιος, περιμένω με ανυπομονησία να έρθει η εβδομάδα για να παρακολουθήσω τον Ευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision. Οι ρίζες του διαγωνισμού προέρχονται αρχικά από την επιθυμία να προωθηθεί η συνεργασία μέσω διασυνοριακών τηλεοπτικών εκπομπών μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών κατά τα έτη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίες οδήγησαν στην ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ραδιοτηλεοπτικής Ένωσης το 1950 για το σκοπό αυτό. Το 1956 ήταν η χρονιά σταθμός, καθώς τον Μάιο εκείνης της χρονιάς διεξήχθη για πρώτη φορά ο διαγωνισμός.
Σήμερα μετρά 68 χρόνια ζωής και πάνω από 40 τακτικά διαγωνιζόμενες χώρες. Είναι αναμφίβολα το δημοφιλέστερο και εμπορικότερο μουσικό -και όχι μόνο- γεγονός της Ευρώπης, λαμβάνοντας υπόψιν όχι μόνο τους σχεδόν 200 εκατομμύρια τηλεθεατές που ελκύει ετησίως, όσο το ότι αυτοί ξεπερνούν τα σύνορα της Ευρώπης και φτάνουν μέχρι τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Αυστραλία -με την τελευταία μάλιστα να συμμετέχει από το 2015 στο διαγωνισμό. Αξίζει να σημειωθεί πως έχει αναδείξει διεθνούς φήμης καλλιτέχνες, όπως η Celine Dion, ο Julio Inglesias και οι ΑΒΒΑ και θα δείξει ο καιρός αν επρόκειτο και οι τελευταίοι νικητές, οι Maneskin, να ακολουθήσουν τα χνάρια αυτών των καλλιτεχνών
Πέραν, όμως, από τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα που έχει ο διαγωνισμός, πολλοί είναι αυτοί που τον έχουν χαρακτηρίσει ως ένα πολιτικό παιχνίδι. Καθόλου άδικα βέβαια, διότι οι χώρες μέσα από τα τραγούδια τους δεν εκφράζουν μόνο τα ήθη, τις αξίες και την κουλτούρα τους αλλά και πολιτικές θέσεις και διαμαρτυρίες. Όπως το τραγούδι της Πορτογαλίας το 1973, που έχει χαρακτηριστεί ως σύμβολο επανάστασης, διότι στάθηκε ενάντια στη χούντα που κυβερνούσε τότε τη χωρά.
Τα πολιτικά σκάνδαλα της Eurovision
Για τους παραπάνω λόγους, η Ευρωπαική Ραδιοτηλεοπτική Ένωση (EBU) ως διοργανώτρια αρχή απαγόρευσε τα πολιτικά μηνύματα στα τραγούδια των συμμετοχών. Αφορμή στάθηκε η ελληνική συμμετοχή του 1976. Με τις πληγές του Αττίλα ακόμα ανοιχτές και με πρωτοβουλία του Μάνου Χατζηδάκι, η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από την Μαρίζα Κωχ και το “Παναγιά μου, Παναγιά μου” ένα μοιρολόι-διαμαρτυρία για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Το γεγονός πήρε διαστάσεις διπλωματικού επεισοδίου, αφού η Μαρίζα Κωχ δέχθηκε να ανέβει στη σκηνή με δική της ευθύνη, έχοντας ήδη πληροφορηθεί από τους διοργανωτές πως μέσα στο στάδιο βρισκόταν ελεύθερος σκοπευτής, έτοιμος να πυροβολήσει κατά την κρίση του. Τη στιγμή της ερμηνείας της ελληνικής συμμετοχής, η Τουρκία, παραβαίνοντας τους κανονισμούς της EBU, πρόβαλλε πρόγραμμα με χορό της κοιλιάς.
Το αντιπολεμικό μήνυμα με το τραγούδι της Γεωργίας “Peace will come” το 2008 είχε την τιμητική του, το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προφητικό, καθώς τον Αύγουστο του ίδιου έτους ξέσπασε ο πόλεμος της Νότιας Οσετίας με τη Ρωσία.
Το 2009, στον απόηχο του πολέμου Ρωσίας – Γεωργίας, η δεύτερη αποσύρεται, όταν η EBU δε δέχεται τους στίχους με έμμεση αναφορά στο Ρώσο πρόεδρο, Vladimir Putin – καθώς ο τίτλος του τραγουδιού ήταν “We Do not Wanna Put In” – τη στιγμή μάλιστα που το διαγωνισμό τον διοργάνωνε εκείνη τη χρονιά η Ρωσία.
Στο στόχαστρο μπήκε η Αρμενία το 2009, όταν αποφάσισε να ανακοινώσει τη βαθμολογία στο μνημείο του Στεπανακέρτ στο Ναγκόνο – Καραμπάχ -μία γεωπολιτικά αμφισβητούμενη περιοχή, διεθνώς αναγνωρισμένη ως μέρος του Αζερμπαιτζάν αλλά υπό αρμένικο έλεγχο, που αποτελεί πεδίο πολεμικών συγκρούσεων μέχρι και σήμερα. Το Αζερμπαιτζάν δεν αρκέστηκε μόνο στις αναμενόμενες διαμαρτυρίες προς την διοργάνωση, αλλά κάποιες μέρες αργότερα ανέκρινε τους πολίτες, οι οποίοι ψήφισαν τότε την αρμένικη συμμετοχή.
Η “αρμενο-αζερικη” διαμάχη φυσικά δεν σταμάτησε εκεί, με την Αρμενία να ακυρώνει τη συμμετοχή της το 2012, όταν ο πρόεδρος του Αζερμπαιτζάν που φιλοξενούσε τότε τον διαγωνισμό, προανήγγειλε εχθρική υποδοχή για την αρμένικη αποστολή. Η Αρμενία, πέραν της κόντρας της με τους Αζέρους, εκπροσωπήθηκε το 2015 από τους Genealogy με το τραγούδι “Face the Shadow” και τον χαρακτηριστικό στίχο “don’t deny”, αποζητώντας ιστορική δικαίωση για τη Γενοκτονία που διέπραξε η Τουρκία του Κεμάλ σε βάρος της.
Το 2016 η EBU αγνοεί τις ρωσικές αντιδράσεις και δέχεται τη συμμετοχή της Ουκρανίας που είχε τίτλο “1944” με ξεκάθαρη αναφορά στους διωγμούς που υπέστησαν οι Τάταροι της Κριμαίας από τον Στάλιν το εν λόγω έτος, ερμηνευόμενο μάλιστα από τραγουδίστρια ταταρικής καταγωγής. Η Ουκρανία εκείνη τη χρονιά κατέκτησε πανηγυρικά την πρωτιά, παίρνοντας μάλιστα την νίκη μέσα από τα χέρια της Ρωσίας. Την επόμενη χρονιά, ούσα οικοδέσποινα της διοργάνωσης, αρνήθηκε να φιλοξενήσει τη συμμετοχή των ρώσων, ακριβώς επειδή η εκπρόσωπός της είχε επισκεφτεί πρόσφατα την Κριμαία. Φέτος, μετά τα γεγονότα που ξεκίνησαν στις 24 Φεβρουαρίου ανάμεσα στη Ρωσία και στην Ουκρανία, η EBU αποφάσισε να αποκλείσει την πρώτη από το διαγωνισμό, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τις απάνθρωπες αυτές πράξεις στο λαό της Ουκρανίας.
Τέλος, το 2019 και στην πόλη του Τελ Αβίβ, κατά τη διάρκεια της βαθμολογίας, οι διαγωνιζόμενοι της Ισλανδίας ύψωσαν τη σημαία της Παλαιστίνης, ως ένδειξη διαμαρτυρίας προς την στρατιωτική πολιτική της διοργανώτριας χώρας.
Ο διαγωνισμός αγαπά και αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα
Η Eurovision, δεν ξεχνάει να δείχνει το κοινωνικά ευαίσθητο πρόσωπό της. Υπάρχει ένα κομμάτι το οποίο έχει προάγει ο διαγωνισμός, παρόλο που δεν κατάφερε να περάσει στον τελικό. Η Φινλανδία το 2015 εκπροσωπήθηκε από τους Aina Mun Pitää, ένα συγκρότημα που απαρτιζόταν από άτομα με το σύνδρομο Down.
Σε επίπεδο σεξισμού, η ισραηλινή Netta το 2018 αναδείχθηκε νικήτρια τραγουδώντας ότι “δεν είναι το παιχνίδι” κανενός ενώ την επόμενη χρονιά η Tamara Todevska, εκπροσοπώντας τα Σκόπια (συνταγματική ονομασία Βόρεια Μακεδονία), παρακινεί κάθε γυναίκα να είναι περήφανη για τον εαυτό της κόντρα στα κοινωνικά στερεότυπα.
Το σύνδρομο Τουρέτ έγινε γνωστό το 2021 μέσα από τη συμμετοχή του Tix, ο οποίος με το τραγούδι του διηγήθηκε τη δική του προσωπική ιστορία από τη στιγμή που διαγνώσθηκε. Η διαταραχή Τουρέτ είναι μια νευροψυχιατρική διαταραχή που ξεκινά από την παιδική ηλικία, ενώ κύρια χαρακτηριστικά της είναι τα κινητικά και φωνητικά τικ και μια πιο παρορμητική συμπεριφορά, σε σχέση με τους μη πάσχοντες, που εκδηλώνεται συνήθως με ακατάλληλη φρασεολογία. Εμφανίστηκε στη σκηνή της Eurovision με μαύρα γυαλιά,επειδή αντιμετωπίζει προβλήματα όρασης. Ωστόσο προς το τέλος του τραγουδιού δε δίστασε να τα βγάλει προκειμένου να δει όλη η Ευρώπη την “ιδιαιτερότητά” του.
Τέλος, ο μουσικός αυτός θεσμός έχει ρίξει γροθιές στο στομάχι της ομοφοβίας. Το Ισραήλ το 1998, η Σερβία το 2007 και η Αυστρία το 2014 μπορούν να νιώθουν υπερήφανες, όχι μόνο γιατί εκπροσωπήθηκαν από τις τρανς/γκέι Dana International, Marija Šerifović και Conchita, αντίστοιχα, αλλά επειδή κατάφεραν κιόλας να κατακτήσουν την κορυφή.
Παρόλα αυτά, μη ξεχνάμε πως η Eurovision είναι ένας μουσικός διαγωνισμός και δεν ξέρω κατά πόσο είναι σωστό κάποιο τραγούδι να κερδίζει την πρώτη θέση εξαιτίας της επικαιρότητας και της πολιτικής.
