ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ Η Μαρία Ιωαννίδου
Ήρθε το sequel του περιβόητου μυθιστορήματος που έγινε ταινία «365 μέρες».
Από τις 27 Απρίλιου που ήταν η ημέρα προβολής – έχει γίνει χαμός, τις τελευταίες 3 εβδομάδες παραμένει στα top 10 της Ελλάδας και του εξωτερικού. Θυμάμαι έβαλα να δω την πρώτη ταινία σαν αντίδραση στο «καλά δεν έχεις δει αυτή την ταινιάρα?» «Θα χορτάσεις να βλέπεις σεξ» «παίζει και ένας παίδαρος» « η ταινία αυτή είναι το απολυτό love story». Η ταινία αυτή no spoilers yet είναι η επιτομή μιας θλιβερής ταινίας και μιας σκληρής πραγματικότητας που δυστυχώς κάνει νόρμα , κακοποιητικές και κυριαρχικές συμπεριφορές, ναρκωτικά, μαφία, σεξ, αντικειμενοποίηση γυναικείων κορμιών, τοξικές συμπεριφορές και ψυχολογικά σύνδρομα (πχ. Σύνδρομο της Στοκχόλμης). Είναι μια ταινία που πρέπει να αποδομηθεί και να μην θεοποιείται σαν κάτι όμορφο, φυσιολογικό και ποθητό γιατί δεν είναι τίποτα από τα παραπάνω.
Ας το πιάσουμε από την αρχή όπου θα αναλύσουμε/ περιγράψουμε κάποια κομβικά σημεία της ταινίας. Ένας μαφιόζος βλέπει την ημέρα που σκοτώνουν τον πατερά του το πρόσωπο μιας γυναίκας όπου καιρό μετά συναντάει τυχαία στην Ιταλία όπου εκείνη είχε πάει διακοπές με τον τότε σύντροφο της και την κολλητή της. Με τα λίγα και τα πολλά αυτός σοκαρισμένος που βρήκε την «γυναικά των ονείρων του» την ναρκώνει και εκείνη ξυπνάει στο σπίτι του. Η ιστορία ξεκινάει από εκεί. Η πρωταγωνίστρια (Λάουρα) ξαφνικά βρίσκεται φυλακισμένη και η συμφωνία του πρωταγωνιστή (Μάσσιμο) είναι η ότι θα κάνει τα πάντα για να τον ερωτευτεί σε 365 μέρες και μονο εάν αποτύχει θα την αφήσει ελεύθερη μετά από 1 ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΧΡΟΝΟ.
Αρχικά δεν υπάρχει τίποτα όμορφο η ρομαντικό μέσα σε αυτή την ταινία, αντ’ αυτού της έχει στερήσει την ελευθερία της την έχει βάλει σε ένα χρυσό κλουβί όπου της αγοράζει πράγματα ακριβά , και της σερβίρει τα αγαπημένα της φαγητά -πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα ξεχάσει την αιχμαλωσία/ομηρία της και θα τον ερωτευτεί. Κατά την διάρκεια της ταινίας εκείνη αρχίζει να τον «προκαλεί» πηγαίνοντας του κόντρα. Εκείνος με την σειρά του αφού την αποκαλεί με έναν υποκοριστικό και μειωτικό τρόπο κατά την άποψη μου «baby girl» θυμώνει που τον δελεάζει με το να μπαίνει στο μπάνιο μαζί του χωρίς να θέλει να προχωρήσει και εκείνος την αρπάζει με δύναμη και γίνεται βίαιος. Κατά την διάρκεια της ταινίας ο τρόπος που επιβάλλεται σε εκείνη είναι με μια μορφή επιθετικότητας ή χρησιμοποιώντας άλλους τρόπους. Φυσικα με έναν διαστρεβλωμένο τρόπο το σενάριο δικαιολογεί αυτή του την πράξη σαν αποτέλεσμα του ότι επειδή εκείνη παίζει μαζί του είναι «φυσιολογικό» για εκείνον να θυμώσει και να επιβάλει την δύναμη του παραβιάζοντας την. Εκείνη το κάνει σαν αντίδραση στην συμπεριφορά του και άλλος ένας τοξικός/ κακοποιητικός κύκλος επαναλάβετέ.

Σε διάφορες σκηνές εκ των οποίων σε μια είναι δεμένη, εκείνος παίζει με το σώμα της προσπαθώντας να την ερεθίσει σεξουαλικά ώστε να νιώσει οργασμό- όλο αυτό εχει βάση στην αρρωστημένη πεποίθηση ότι η πρωταγωνίστρια θα δει τι «χάνει» και θα καταλάβει ότι μετά θα τον παρακαλεί για να έχουν σεξουαλικές επαφές . Άλλη μια αποτυχημένη προσπάθεια για να την πείσει να τον ερωτευτεί.
Διότι βλέπεις για μια γυναικά το βασικό της κριτήριο για να ερωτευτεί κάποιον και να είναι μαζί του είναι άμα θα μπορεί να παίξει σεξουαλικά μαζί της – και ποσο μάλλον όταν δένοντας την ,την τιμωρεί που του αντιστέκεται. Αρχικά όλο αυτό που σας περιγράφω είναι σεξουαλική κακοποίηση και παραβίαση στην αυτονομία του σώματος της καθώς είναι δεμένη και δεν μπορεί να σταματήσει την πράξη ή να αμυνθεί. Και επειδή ζούμε σε μια κοινωνία που επιτρέπει την κουλτούρα του βιασμού- για να είμαστε ξεκάθαροι αυτό που ζει η πρωταγωνίστρια ονομάζεται βιασμός. Ο ορισμός του βιασμού είναι : «η συνουσία ή άλλη σεξουαλική επαφή χωρίς τη θέληση ενός ατόμου». Βεβαίως κάπου μέσα στην ταινία μας περνάνε και το μήνυμα ότι ο πρωταγωνιστής θα περιμένει οσο χρειαστεί ώστε να θέλει η ιδία να προχωρήσει μαζί του και άμα θέλει. Δηλαδή ποσά αντικρουόμενα μηνύματα μαζεμένα σε 90 λεπτά?

Τελικά μετά από μια σειρά γεγονότων ο Μάσσιμο πυροβολεί κάποιον στα χέρια επειδή πείραξε την αγαπημένη του. Άλλη μια παραβατική και επιθετική συμπεριφορά δικαιολογείται και αποθεώνεται για όλους τους λάθος λογούς. Επειδή στο μυαλό του- κάποιος άλλος πείραξε το trophy και το property του! Την επόμενη μέρα γίνεται χαμός η Λάουρα και Ο Μάσσιμο τσακώνονται εκείνη ζητάει συγνώμη καθώς θεωρεί ότι φταίει ( σύνδρομο ενοχής) και θέλει να μάθει τι έγινε. Αντ’ αυτού και εκείνος της απαντάει «Τον πυροβόλησα στα χέρια. Δεν θα χρειαζόταν αν δεν είχες ντυθεί σαν πουτάνα για να κάνεις σόου». Μετά από αυτή την σεξιστική και μισογυνιστική τοποθέτηση, πάνω στην διαφωνία που έχουν πέφτει στο νερό, και αυτός την τρέχει να την σώσει. Από εκεί και πέρα εκείνη ξαφνικά αρχίζει να τον βλέπει αλλιώς και τον ερωτεύεται.
Εκείνη λοιπόν κάνει σεξ μαζί του καθώς όλη η υπόλοιπη ταινία προμοντάρει μια κουλτούρα σεξ η οποία θυμίζει πόρνο ( no offense). Όταν εννοούμε πόρνο εγώ στέκομαι σε μια κουλτούρα που περνάει μη ρεαλιστικά και άρρωστα πρότυπα για τις γυναίκες αλλά εξίσου και για τους άντρες. Ξαφνικά η πρωταγωνίστρια ενθουσιασμένη που την έσωσε για τον ευχαριστήσει κάνει σεξ μαζί του. Στο κάτω κάτω η ταινία αντικατοπτρίζει την πεποίθηση ότι «women must pleasure men». Μέσα στην ταινία συμβαίνουν πολλά πράγματα- αλλά το βασικότερο είναι ότι εκείνος της κάνει πρόταση γάμου και εκείνη την δέχεται καθώς τον αγαπάει ή πιστεύει ότι τον αγαπάει. Όλη αυτή η συμπεριφορά έχει κοινές ρίζες με το « Σύνδρομο της Στοκχόλμης». Το σύνδρομο της Στοκχόλμης είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο όμηροι εκφράζουν συμπάθεια και συμπόνοια και έχουν θετικά συναισθήματα προς τους απαγωγείς τους, μερικές φορές σε σημείο που να υπερασπίζονται και ταυτίζονται με τους απαγωγείς και πολλές φορές τους ερωτεύονται.
Παράλληλα με όσα πάνε λάθος με αυτήν ταινία, άλλο ένα πρόβλημα είναι ότι η ταινία αυτή δημιουργεί σεξουαλικές προσδοκίες όπου η γυναίκα πρέπει να «ανάψει» η να «προκαλέσει» τον σύντροφο της, με το να αυνανιστεί – μέσα από αυτό πολύς κόσμος που το βλέπει και κυρίως οι άντρες επηρεάζονται και απαιτούν από τις γυναίκες να δράσουν ανάλογος. Οι γυναίκες ξαφνικά θεωρούν ότι με αυτόν τον τρόπο θα είναι ποιο ποθητές. Πολλές κοπέλες στην προσπάθεια τους να αποβάλουν τις ταμπέλες του ταμπού ως «βαρετές» και «σεμνότυφες» προσπαθούν να ενστερνιστούν αυτά τα μη ρεαλιστικά μοντέλα και να γίνουν το σεξουαλικό όνειρο και ο πόθος του κάθε άντρα και όλο αυτό με μεγάλο αγχος που εχει τεράστιο ψυχικό κόστος.

Στην πολυπόθητη δεύτερη ταινία δεν υπάρχουν πολλά να σχολιαστούν καθώς επαναλαμβάνει την ιδία δομή αυτή της «αντικειμενοποίησης των γυναικών» όπου πρέπει να serve a purpose για τους άντρες. Απλά τώρα η πρωταγωνίστρια δεν έχει μόνο τον ρολό του sex toy αλλα και της good wife. Μέσα στην δεύτερη ταινία ακούγονται φράσης όπως «Η δουλειά μου είναι να είμαι σύζυγος – ποσό αξιοθρήνητο» και απαντήσεις όπως «το να είστε καλή σύζυγος είναι από τις δυσκολότερες δουλειές».
Εξωφρενικό! Μια γυναίκα να έχει ένα τίτλο «καλή σύζυγος» και να είναι από τις δυσκολότερες δουλειές. Τρομερά σεξιστική αντίληψη. Που έχει βάση στο «women MUST to be good wife’s». Οι κοινές αντιλήψεις είναι ότι : «Μια σύζυγος πρέπει να έχει υποστηρικτικό ρόλο, διότι η σύζυγος είναι υπεύθυνη για τη στήριξη του συζύγου της στην επίτευξη των στόχων του για το νοικοκυριό τους». Αυτή η βαθιά σεξιστική αντιληψη ότι η γυναικά όταν είναι σύζυγος σταματάει να είναι γυναικά και γίνετε απλά σύζυγος με ξεπερνάει.
Η κοινωνία έχει τρομερές και μόνιμες προσδοκίες από τις γυναίκες και όλους τους ρόλους που πρέπει να μπορούν επιτυχημένα και με χαμόγελο να τους ανταπεξέρχονται.
Και οι δυο ταινίες με διαφορετικά σενάρια και παραδείγματα στέκονται στην βάση της αντικειμενοποίησης. Κατά την ψυχολογία: Η θεώρηση ενός άλλου ατόμου ως εργαλείο που χρησιμοποιείται για σεξουαλικούς στόχους είναι γνωστή ως αντικειμενοποίηση. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η μαθημένη αυτόματη απάντηση στην αντικειμενοποίηση των γυναικών έχει εδραιωθεί πολιτισμικά σε τόσο μεγάλο βαθμό που η επιλογή της μη αντικειμενοποίησης των γυναικών εξαντλεί τους πόρους αυτορρύθμισης και μειώνει την απόδοση σε γνωστικά καθήκοντα. Προς υποστήριξη αυτής της ιδέας, μια αυστραλιανή μελέτη σε δείγμα 817 γυναικών διαπίστωσε ότι σε διάστημα μιας εβδομάδας, κάθε γυναίκα ανέφερε ότι στοχοποιήθηκε και αντικειμενοποίηθηκε 3 έως 4 φορές κατά μέσο όρο. Η αντικειμενοποίηση γίνεται ιδιαίτερα επιβλαβής εάν οι γυναίκες εσωτερικεύουν αυτές τις κρίσεις και αυτο-αντικειμενοποιούνται ή θεωρούν τον εαυτό τους πρώτα ως σώμα έναντι άλλων προσωπικών χαρακτηριστικών . Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης ντροπής του σώματος .
Οι γυναίκες που αντικειμενοποιούνται θεωρούνται κατώτερες και αναγνωρίζονται ως λιγότερο άξιες ηθικής μεταχείρισης από άλλους. Αυτή η άρνηση της ηθικής κατάστασης έχει βρεθεί ότι έχει αρνητικές επιπτώσεις για τις αντικειμενοποιημένες γυναίκες, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της προθυμίας των ανδρών να διαπράξουν σεξουαλικά επιθετικές ενέργειες απέναντί τους. Επιπλέον, ορισμένες γυναίκες αντικειμενοποιούνται περισσότερο από άλλες: Οι γυναίκες που αντιλαμβάνονται ως πιο σεξουαλικές (π.χ. φορώντας «προκλητικά» ρούχα – ορισμένα ως πρόστυχα με βάση την ερμηνεία της νοσηρής μας κοινωνίας), αντικειμενοποιούνται περισσότερο από τις μη σεξουαλικές γυναίκες. Η σεξουαλικοποίηση και η αντικειμενοποίηση κάνει μια γυναικά να μετατρέπεται σε «πράγμα που χρησιμοποιείται για σεξουαλική χρήση και ευχαρίστηση κάποιου άλλου».
Με βάση τους ψυχολόγους οι συνέπειες της σεξουαλικοποίησης των κοριτσιών στα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης σήμερα είναι πολύ πραγματικές και έχουν αρνητική επίδραση στην υγιή ανάπτυξη των κοριτσιών», λέει η Dr. Eileen Zurbriggen, «Έχουμε άφθονα στοιχεία για να συμπεράνουμε ότι η σεξουαλικοποίηση έχει αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της γνωστικής λειτουργίας, της σωματικής και ψυχικής υγείας και της υγιούς σεξουαλικής ανάπτυξης».
Ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι η σεξουαλικοποίηση των κοριτσιών επηρεάζει αρνητικά τα κορίτσια και τις νεαρές γυναίκες σε διάφορους τομείς υγείας:
• Γνωστικές και συναισθηματικές συνέπειες: Η σεξουαλικότητα και η αντικειμενοποίηση υπονομεύουν την εμπιστοσύνη και την άνεση του ατόμου στο σώμα του, οδηγώντας το σε συναισθηματικά προβλήματα και προβλήματα αυτό-εικόνας, όπως ντροπή και άγχους.
• Ψυχική και σωματική υγεία: Η έρευνα συνδέει τη σεξουαλικότητα με τρία από τα πιο κοινά προβλήματα ψυχικής υγείας που εντοπίζονται μέσω διάγνωσης σε κορίτσια και γυναίκες: διατροφικές διαταραχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη ή καταθλιπτική διάθεση.
• Σεξουαλική ανάπτυξη: Η ίδια έρευνα υποδηλώνει ότι η σεξουαλικότητα των κοριτσιών έχει αρνητικές συνέπειες στην ικανότητα των κοριτσιών να αναπτύξουν μια υγιή σεξουαλική εικόνα του εαυτού τους καθώς όλα τα πρότυπα που βλέπουν τις κάνουν να νιωθουν δυσφορία και καταπίεση.
Μια ταινία λοιπόν που έχει μια τέτοια βάση, κανονικά δεν θα έπρεπε να προβάλετε- καθώς δημιουργεί και καλλιεργεί πολλές λανθασμένες και τοξικές πεποιθήσεις όπου τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες, άλλα και άντρες. Και οι δυο ταινίες έχουν εξίσου σαν βάση την άλλο ένα φαινόμενο των εποχών την «τοξική αρρενωπότητα». Η τοξική αρρενωπότητα δεν είναι μόνο να συμπεριφέρεσαι σαν άντρας. Αντίθετα, περιλαμβάνει την υπερβολική πίεση που μπορεί να νιώθουν ορισμένοι άντρες για να ενεργήσουν με τρόπο που είναι πραγματικά επιβλαβής.
Υπάρχουν πολλοί ορισμοί της «τοξικής αρρενωπότητας» που εμφανίζονται στην έρευνα καθώς και στην ποπ κουλτούρα. Μερικοί ερευνητές έχουν συμφωνήσει ότι η τοξική αρρενωπότητα έχει τρεις βασικούς άξονες:
- Σκληρότητα: Αυτή είναι η αντίληψη ότι οι άνδρες πρέπει να είναι σωματικά δυνατοί, συναισθηματικά σκληροί και συμπεριφορικά επιθετικοί.
- Αντι-θηλυκότητα: Αυτό περιλαμβάνει την ιδέα ότι οι άντρες πρέπει να απορρίπτουν οτιδήποτε θεωρείται θηλυκό, όπως το να δείξουν συναισθήματα ή να δέχονται βοήθεια.
- Δύναμη: Αυτή είναι η υπόθεση ότι οι άνδρες πρέπει να εργαστούν για να αποκτήσουν δύναμη και θέση (κοινωνική και οικονομική) ώστε να μπορούν να κερδίσουν τον σεβασμό των άλλων.
Κατά την διάρκεια της ταινίας βλέπουμε όλα αυτά τα χαρακτηριστικά από τον Μάσσιμο «όπου χαρακτηρίζεται σαν βασιλιάς και παρομοιάζεται σαν λιοντάρι» όπου διατηρεί την αυτοκρατορία του, όλοι τον φοβούνται τον υπακούν και τον σέβονται. Αυτή η ταινία λοιπόν εχει θύματα και άντρες που πιστεύουν ότι το χρήμα είναι δύναμη και μια «χ» επιθετικότητα μπορεί να τους κάνει περισσότερο «άντρες».
Κλείνοντας λοιπόν εγώ αναρωτιέμαι αυτή η ταινία είναι όντως ένα love story?
Είναι όντως κάτι όμορφο? Φυσιολογικό? η ακόμα ακόμα και ποθητό?
Μήπως να αναθεωρήσουμε λίγο ?
Μήπως να σκεφτούμε ότι αυτές οι ταινίες δημιουργούν και αναπαραγάγουν τοξικές, επιθετικές και άρρωστες πεποιθήσεις? Όπου γίνονται well justified με την πεποίθηση, ότι στον ερωτά και την αγάπη όλα επιτρέπονται? Ακόμα και με την επιβολή δύναμης και αυτοκυριαρχίας πάνω σε ένα άλλο άτομο?
At the end of the day έχουν διαπραχτεί πολλές αποτρόπαιες πράξεις που είχαν σαν δικαιολογία και βάση τον ερωτά και την αγάπη.