Ίσως έχει τύχει να έχετε κάποιο φίλο, γνωστό ή ακόμα και συγγενή που φοβάται να κάνει το πρώτο βήμα – είτε πρόκειται για να πλησιάσει ένα άτομο που το ελκύει ή ακόμα και να στείλει ένα απλό βιογραφικό σε μία δουλειά που τον ενδιαφέρει. Όλο αυτό γιατί φοβάται την απόρριψη.
Μπορεί αρκετοί να απαντάτε με εκφράσεις τύπου: “δεν έγινε και τίποτα”, “μη δίνεις σημασία” ή “ξέχασέ το”, αλλά γι’ αυτούς τους ανθρώπους ο πόνος μπορεί να είναι πολύ μεγάλος και να διαρκεί. Μπορεί να προκαλεί πολύ βαθιά και έντονα συναισθήματα, υπερβολικό άγχος και να πιστεύει ότι δεν αξίζει την αποδοχή ή την αγάπη.
Κάθε φορά που συναναστρέφονται με άλλους ανθρώπους, περνάει από το μυαλό τους κάθε είδους σκέψη, όπως εάν το άλλο άτομο τους βρίσκει βαρετούς ή μη ενδιαφέροντες, ανόητους ή αποτυχημένους. Αυτό μπορεί να είναι εξουθενωτικό και να τους οδηγεί στην αποξένωση από τους άλλους ανθρώπους.
Ουσιαστικά, έχουν μάθει να αφήνουν πρώτοι εκείνοι τους ανθρώπους, πριν τους αφήσουν άλλοι για να μην πληγωθούν, διότι αν ποτέ συμβεί το αντίθετο τα αποτελέσματα μπορεί να είναι τρομακτικά.
Οι ρίζες του φόβου της απόρριψης
O φόβος της απόρριψης έχει ρίζες στην παιδική ηλικία. Τα παιδιά λαχταρούν να πάρουν από τους
γονείς αγάπη και επιβεβαίωση. Αυτό είναι ουσιαστικό, καθώς βοηθά να χτίσουν σωστή αυτοεικόνα ασφάλεια και αυτοπεποίθηση, ώστε να αντιμετωπίσουν το άγχος και τις προκλήσεις στην ενήλικη ζωή.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα υγιές περιβάλλον και παίρνουν την αγάπη και την αποδοχή των γονέων, γνωρίζουν ότι οι γονείς τα αγαπούν, ανεξάρτητα με όσα προσδοκούν από αυτά. Τα παιδιά πολλές φορές τεστάρουν την αγάπη των γονέων τους προκαλώντας τους με ακραίες συμπεριφορές, σπάζοντας όλους τους κανόνες.
Θέλουν να τεστάρουν τη δύναμη των γονέων στην αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού τους και να δουν αν ακόμη και έτσι τα αγαπούν και τα αποδέχονται.
Αν όμως, ένα παιδί μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον απορριπτικό ή ανασφαλές, τότε μπορεί συνεχώς να είναι αποδεκτής τιμωριών και απόρριψης, επειδή δεν κάνει αυτά που θέλουν οι γονείς.
Έτσι, το παιδί χρειάζεται να είναι πολύ προσεκτικό σε ό,τι κάνει ή λέει, για να αποφύγει την απόρριψη. Πάντα θα υπάρχει αυτός ο φόβος, ότι μπορεί να κάνει ή να πει κάτι κακό και να τιμωρηθεί για αυτό.
Φανταστείτε πόσο αγχωτικό είναι αυτό για ένα παιδάκι, που συνεχώς πρέπει να συμμορφώνεται με όσα θέλουν οι γονείς του για να τους ικανοποιεί, για να το αποδέχονται και να το αγαπάνε. Αυτός ο φόβος, ότι η αγάπη των γονέων μπορεί να χαθεί, συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή ως υποσυνείδητος φόβος της απόρριψης.
Εάν ανήκετε σε αυτήν την ομάδα ανθρώπων, τότε δυστυχώς, αυτή η συμμόρφωση στα “θέλω” των άλλων και η επιθυμία για αποδοχή, οδηγούν στην απώλεια της δικής σας ταυτότητας. Ίσως να έχετε φτάσει σε ένα σημείο στη ζωή σας που δεν ξέρετε ποιοι είστε. Μπροστά στην ανάγκη του να γίνεστε αρεστοί στους άλλους, έχετε θυσιάσει την πραγματική σας ταυτότητα, τα πραγματικά σας “θέλω”, τα όνειρά σας.
Ας επισημάνουμε κι άλλα χαρακτηριστικά. Συχνά οι άνθρωποι που διακατέχονται από τον φόβο της απόρριψης κρύβουν τις πραγματικές τους επιθυμίες. Υιοθετούν συμπεριφορές και επιθυμίες των άλλων, χάνοντας ή καταπιέζοντας κομμάτια του εαυτού τους, γιατί ουσιαστικά σκέφτονται ότι κανένας δε θα τους θέλει γι’ αυτό που είναι στην πραγματικότητα.
Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό των ανθρώπων με φόβο απόρριψης είναι ότι δυσκολεύονται να πουν “όχι” και να βάλουν όρια. Γίνονται παθητικοί και αναβλητικοί, καθώς αποφεύγουν να διεκδικήσουν και να πούνε την άποψή τους.
Αυτά τα άτομα ακόμα κι αν έχουν μπροστά τους την ευκαιρία να ευτυχήσουν, δε θα τολμήσουν. Νιώθουν ότι οι άλλοι δε θέλουν να είναι μαζί τους, πως δεν αρέσουν στους άλλους και τελικά αισθάνονται αδύναμοι και μόνοι. Αυτά τα συναισθήματα και οι σκέψεις μπορεί να είναι βασανιστικά, να απασχολούν συνεχώς το μυαλό τους και να επηρεάζουν την καθημερινότητα τους. Πάντα θα νιώθουν ότι δεν είναι αρκετοί και ότι ίσως δεν αξίζει να αγαπηθούν, παρόλο που έχουν να δώσουν άπειρη αγάπη και φροντίδα.
Διαχείριση φόβου απόρριψης
Δεν θα γράψω “συμβουλές” για το πως να απαλλαγεί κανείς από αυτό τον φόβο, γιατί καλώς ή κακώς αν δεν κάτσει κάποιος να συσκευθεί με τον εαυτό του και να τα βρει μαζί του, οι συμβουλές δε θα πιάσουν τόπο. Αυτά είναι κάποια βήματα που ίσως βοηθήσουν στο να ελαττωθεί αυτός ο φόβος ώστε να αναπτυχθούν οι κοινωνικές σας δεξιότητες, καθώς και η ικανότητα να εκφράζετε τις ανάγκες σας και να υπερασπίζεστε τον εαυτό σας όταν απαιτείται. Όσο μεγαλύτερη εμπιστοσύνη έχετε στον εαυτό σας, τόσο περισσότερο και οι άλλοι θα σας υπολογίζουν.
