Who made my clothes?
Η Λίζα και όλοι οι άλλοι
Ας αρχίσουμε από το γεγονός ότι είναι πολύ φορεμένα. Aγοράζεις ένα ρούχο και το βλέπεις μετά να το φοράει η μισή Ελλάδα, με διαφορετικές παραλλαγές. Νιώθεις ίδιος με όλους τους άλλους, ότι η μοναδικότητά σου αγνοείται και το ρούχο σταμάτα να είναι το ίδιο ελκυστικό όσο ήταν πριν.
Δείξε μου τα ρούχα σου να σου πω ποιος είσαι
Η ποιότητα, λόγω και του χαμηλού κόστους κατασκευής του ρούχου, είναι πολλές φορές κάκιστη, με συνέπεια τα ρούχα να χαλάνε μετά από μερικά πλυσίματα ή ακόμα χειρότερα, να έχεις κάνει εξαρχής λάθος επιλογή στο ύφασμα, με αποτέλεσμα να δείχνεις cheap. Ειδικά με τις διαδικτυακές αγορές είναι πολύ συνηθισμένο.
Ο τρόπος παραγωγής
Οι εταιρίες που συνθέτουν την παγκόσμια βιομηχανία μόδας εκμεταλλεύονται την δεινή οικονομική κατάσταση και το πρόβλημα του υπερπληθυσμού που επικρατούν στις υποανάπτυκτες χώρες και την ανάγκη των ανθρώπων για επιβίωση. Υποχρεώνουν τους κατοίκους των περιοχών αυτών να δουλεύουν υπερωρίες, σε καθημερινή βάση, κάτω από άθλιες και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας. Το χρηματικό εισόδημα των εργατών είναι ελάχιστο και έχουν γίνει καταγγελίες ότι υπάρχει λογική δουλείας.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κατάρρευση του κτιρίου Rana Plaza, ενός οκταώροφου εργοστασίου κλωστοϋφαντουργίας στην Ντάκα, έξω από την πρωτεύουσα του Μπαγκλαντές, το 2013. Οι εταιρίες σαφώς και γνώριζαν ότι το κτίριο είχε αμέτρητες ρωγμές που θα ωθούσαν στην κατάρρευσή του. Παρόλα αυτά, ανάγκασαν τους υπαλλήλους να βρίσκονται μέσα και να δουλεύουν, ώστε να μην χάσουν ποσοστά παραγωγής και εν γένει κέρδος. Αυτό είχε ως απότοκο τον θάνατο και τον τραυματισμό χιλιάδων ανθρώπων, χωρίς να ιδρώσει το αυτί των εταιριών.
Εκτός από την υπονόμευση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι εταιρίες της fast fashion παραβιάζουν και τα περιβαλλοντικά δικαιώματα. Τα χημικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των προϊόντων καταστρέφουν το φυσικό ανάγλυφο της γης, ενώ ταυτόχρονα παρεμβαίνουν αλόγιστα στη γη. Ένα μεγάλο μέρος των προϊόντων αυτών αφήνονται στις χωματερές, αφού δεν έχουν καταναλωθεί, γεγονός που δείχνει ότι δεν είναι απαραίτητη η παραγωγή τόσο μεγάλων ποσοτήτων και σπατάλη ενέργειας.
Αξίζει να σημειωθεί πως πολλές εταιρείες ένδυσης χρησιμοποιούν το λεγόμενο greenwashing, δηλαδή μια πράσινη πολιτική marketing για να αποπροσανατολίσουν το καταναλωτικό κοινό, κάνοντάς το να πιστεύει πως έχει στην πραγματικότητα οικολογική συνείδηση. Για παράδειγμα, τα brands που δηλώνουν πως ανακυκλώνουν ρούχα σας –προσφέροντάς σας παράλληλα κάποια έκπτωση, στην πραγματικότητα στέλνουν όλα αυτά τα ρούχα σε χωματερές.
Η λύση
Το φαινόμενο της fast fashion είναι παράγωγο του καπιταλισμού και της υπερκατανάλωσης. Ναι, η ηθική μόδα είναι πιο ακριβή από την fast fashion, γιατί τα υφάσματα θα είναι αρίστης ποιότητος προκειμένου να μείνουν χρόνια τα ρούχα αυτά στη ντουλάπα σου και οι εργάτες έχουν ανταμειφθεί τίμια για την δουλειά τους.
Υπάρχουν πολλές οικονομικές ηθικές εταιρείες, αλλά και η εναλλακτική του vintage & second hand shopping. Πέρα από τη μοναδικότητα των ρούχων που μπορείτε να βρείτε στα συγκεκριμένα μαγαζιά και outlets, δε συνεισφέρετε στην ακατάπαυστη παραγωγή ρούχων υπό ανήθικες συνθήκες. Το λεγόμενο thrifting είναι κάθε φορά μια διαφορετική, ενδυματολογική περιπέτεια, καθώς τα κομμάτια είναι μοναδικά.
Το να σηκώνουμε τα χέρια ψηλά και ότι δεν θα αλλάξουμε εμείς τις εταιρίες αν σταματήσουμε να ψωνίζουμε fast fashion ή να ρίχνουμε την ευθύνη στους εργάτες -ότι με την θέλησή τους δουλεύουν ας έλεγαν όχι-, είναι σκέψεις που σε κάνουν συνένοχο στο έγκλημα που διαπράττουν αυτές οι εταιρίες.
Η ηθική είναι υποκειμενική έννοια, αλλά η αλλαγή στα κακώς κείμενα ξεκινά πάντα από μας.