By Nefeli Rapsomaniki
Λίγο πριν εκπνεύσει το 2021 ήρθαμε αντιμέτωποι/ες/@ με μια σχετικά «νέα» μορφή έμφυλης βίας κατά γυναικών στην Ελλάδα. Τη σεξουαλική κακοποίηση μέσω εικόνας στο Διαδίκτυο, με αφορμή την καταγγελία εναντίον του Σ. Παναγιωτόπουλου. Η εκδικητική πορνογραφία, η μη συναινετική δημιουργία, απόκτηση και διαρροή ιδιωτικών εικόνων, φωτογραφιών, βίντεο ή άλλων μέσων, προσωπικών πληροφοριών, η διαδικτυακή παρακολούθηση, παρενόχληση, εκβιασμός κ.α. είναι κάποιες από τις μορφές διαδικτυακής βίας με πατριαρχικά κίνητρα.
Δυστυχώς η παραπάνω θέση αμφισβητείται τόσο από τα περισσότερα ελληνικά ΜΜΕ όσο και από μεμονωμένα άτομα που κατηγορούν τα ίδια τα θύματα της εν λόγω βίας. Όμως τόσο οι επιβιώσασες γυναίκες και θηλυκότητες όσο και οι αλληλέγγυοι/ες/@ αρθρώνουν τον δικό τους λόγο.
Η ανάδειξη του φαινομένου με όρους που φανερώνουν τα κύρια χαρακτηριστικά του, ώστε να πάψει ο υποβιβασμός του σε «ροζ βίντεο» που τροφοδοτεί το αίσθημα της «κλειδαρότρυπας» και επανατραυματίζει και επιτείνει την κακοποίηση των θυμάτων, ξεκίνησε στην χώρα μας έναν χρόνο πριν με την μαζική κινητοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το hastag #cancelchatpicorg .
Γίνεται μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να καταστεί σαφές πως η έμφυλη διαδικτυακή κακοποίηση δεν μπορεί να είναι πεδίο σκανδαλοθηρικής εκμετάλλευσης. Επίσης είναι επίδικο ότι αυτή δεν περιορίζεται σε ζητήματα προσωπικών δεδομένων όπως δυστυχώς αντιμετωπίζεται από την αρμόδια αρχή, τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Η σεξουαλική κακοποίηση μέσω εικόνας επιφέρει τρομερές συνέπειες για τα θύματα, από ψυχολογικές, κοινωνικές, οικονομικές έως και κίνδυνο για την ίδια τους τη ζωή.
Όπως αναφέρει η μητέρα της Λίνας Κοεμτζή για την υπόθεση του Στ. Παναγιωτόπουλου, «η κοπέλα καλώς ενέργησε και έκανε καταγγελία και να το φτάσει στα άκρα. Γιατί ο Στάθης και ο κάθε Στάθης δεν έχουν κανένα δικαίωμα να διασύρουν και να διαπομπεύουν και να χαλούν τα όνειρα και τις ψυχές αθώων γυναικών και κοριτσιών».
Βέβαια, δυστυχώς, τα περιστατικά έμφυλης βίας αντιμετωπίζονται με πλήρως ακατάλληλο τρόπο από την Πολιτεία, αν και επιφορτισμένη με την προστασία των πολιτών και της ισότητας των φύλων. Η αντιμετώπιση καταγγελιών έμφυλης βίας, ενδοοικογενειακής κακοποίησης κ.τ.λ με εγκληματική αδιαφορία, ανικανότητα ή μεροληψία από τις αστυνομικές αρχές, τα μισογύνικα νομοσχέδια της κυβέρνησης, η υποβάθμιση της ΓΓΙΦ, η ανεπάρκεια με κρατική ευθύνη των δομών υποστήριξης γυναικών, η χρονοβόρα και κοστοβόρα δικαστική οδός, τα συστημικά ΜΜΕ που σκυλεύουν τα θύματα και προσφέρουν απλόχερα χώρο για victim blame συνιστούν ένα ιδιαίτερα εχθρικό περιβάλλον για όλες τις γυναίκες και ειδικά για όσες γυναίκες ο γολγοθάς τους επιτείνεται με τις καταγγελίες τους. Τα παραπάνω ισχύουν τουλάχιστον στον ίδιο, εάν όχι σε μεγαλύτερο, βαθμό όταν η έμφυλη βία διαπράττεται μέσω διαδικτύου.
Όμως παρά τον αγώνα των γυναικών και φεμινιστικών συλλογικοτήτων, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο. Μάλιστα, η περίπτωση του Σ. Παναγιωτόπουλου είναι χαρακτηριστική. Εδώ και τρία χρόνια, από τον Φεβρουάριο του 2019 που κατατέθηκε η πρώτη μήνυση εναντίον του, τα βίντεο που αποτελούν το «μέσο» της διαδικτυακής σεξουαλικής της παραμένουν διαθέσιμα με αποτέλεσμα τη συνέχιση της κακοποίησης της.
Όπως δηλώνει η καταγγέλλουσα δεν μπορεί να κάνει «μια φυσιολογική σχέση», ενώ «ο κ. Παναγιωτόπουλος είναι πολύ καλύτερα από εμένα, αφού βγαίνει και τρώει στις ταβέρνες, σαν να μην έχει συμβεί τίποτα». Διατυπώνεται μια ακόμα φορά δηλαδή το αυτονόητο. Τα θύματα έμφυλης βίας μένουν απροστάτευτα εξαιτίας της ολιγωρίας της Πολιτείας.
Σε αυτή τη βάση οφείλει, σε κάθε δυνατό επίπεδο, να διατρανωθεί ότι η διαρροή βίντεο ή εικόνων σεξουαλικού περιεχομένου, χωρίς τη συγκατάθεση των γυναικών που απεικονίζονται σε αυτά, είναι μορφή έμφυλης βίας και πρέπει να αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο της βίας κατά των γυναικών.
Πρόσφατη και αναγκαία εξέλιξη που υπογραμμίζει τη σοβαρότητα του προβλήματος είναι η εκπόνηση και η υιοθέτηση, στις 20 Οκτωβρίου 2021, της πρώτης σύστασης της ομάδας ειδικών (GREVIO) που παρακολουθεί την εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.
Η γενική αυτή σύσταση που τιτλοφορείται «GREVIO Γενική Σύσταση Νο.1 για την ψηφιακή διάσταση της βίας κατά των γυναικών» είναι, όπως λέει και το όνομα της, η πρώτη γενική σύσταση που εκδίδεται από το 2011, την χρονιά υπογραφής της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας στην Κωνσταντινούπολη.
Σύμφωνα με αυτήν αναγνωρίζεται η ψηφιακή διάσταση της βίας κατά των γυναικών. Εντάσσεται στο γενικότερο αντικείμενο της σύμβασης και η «έμφυλη κακοποίηση κατά των γυναικών που διαπράττεται στην ψηφιακή σφαίρα έχει ισχυρό αντίκτυπο στην ζωή των γυναικών και των κοριτσιών, συμπεριλαμβανομένης της ψυχολογικής και σωματικής υγείας, του βιοπορισμού, της σωματικής ασφάλειας και της υπόληψης τους».
Η γενετήσια αξιοπρέπεια και η πλήρης αυτοδιάθεση των γυναικών πρέπει να προστατεύεται με κάθε δυνατό τρόπο και σε κάθε πεδίο της ανθρώπινης ύπαρξης, ψηφιακής ή μη. Δεν μπορεί να επαφίεται αποκλειστικά στα υψηλά αντανακλαστικά του φεμινιστικού κινήματος της εποχής μας.
Η καταδίκη δημοσιευμάτων που αντιμετωπίζουν την έμφυλη κακοποίηση με όρους «ροζ σκανδάλου», η καταδίκη χυδαίων μισογύνικων δημόσιων τοποθετήσεων που επιστρέφουν την ευθύνη της κακοποίησης τους στα θύματα, η υπέρβαση του πολιτειακού κενού που αναγκάζει τα θύματα μεμονωμένα να παρακολουθούν και να στρέφονται στις πλατφόρμες, προκειμένου να κατέβει το κακοποιητικό υλικό, είναι αυτονόητα βήματα για μια κοινωνία που θέλει να λογίζεται υπέρ της ισότητας των φύλων.
Η κοινωνία, παρά τα πατριαρχικά βαρίδια που παρασιτούν εις βάρος της, φαίνεται να είναι έτοιμη να μιλήσει με όρους ψηφιακής έμφυλης κακοποίησης με τα ίδια αντανακλαστικά που επέδειξε για τον όρο «γυναικοκτονία». Ας ελπίσουμε ότι η Πολιτεία δεν θα επιδείξει αντιστοίχως τα ίδια αργά αντανακλαστικά.
