Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, 200 εκατομμύρια γυναίκες στον πλανήτη έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή, με μισό εκατομμύριο από αυτές εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ κάθε χρόνο προστίθενται άλλα 2 εκατομμύρια, παρά το γεγονός ότι, πλέον, σχεδόν όλες οι χώρες της Αφρικής, την έχουν ποινικοποιήσει.
Η «παράδοση» της κλειτοριδεκτομής
Η κλειτοριδεκτομή εμφανίζεται στην Αφρική, με την καταγωγή της να χάνεται κάπου ανάμεσα στη σημιτική και την αιγυπτιακή παράδοση.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τον 5ο αιώνα π.Χ οι Χετταίοι, οι Αιθίοπες και οι Φοίνικες πραγματοποιούσαν κλειτοριδεκτομή στα νεαρά κορίτσια, ενώ παράλληλα, η πρακτική αυτή ήταν διαδεδομένη σε περιοχές της Αφρικής, σε φυλές του Αμαζονίου, στις Φιλιππίνες, στους Ίνκας του Μεξικού και στους Αβορίγινες της Αυστραλίας.
Οι γυναικολόγοι τον 19ο αιώνα την χρησιμοποιούσαν τόσο στη Βρετανία όσο και στις ΗΠΑ για να θεραπεύσουν ασθένειες, όπως την επιληψία, την υστερία, τις ψυχικές διαταραχές, την κατάθλιψη ή για να διακόψουν τον γυναικείο αυνανισμό και τη νυμφομανία, ακόμη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία. Φυσικά, η “θεραπεία” απέτυχε παταγωδώς.
Πολλοί ιμάμηδες και πιστοί μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι η κλειτοριδεκτομή είναι υποχρεωτική, προκειμένου η γυναίκα να καθίσταται «καθαρή» για λόγους ηθικής και θρησκευτικής υπακοής. Η πρακτική της κλειτοριδεκτομής είναι, εξίσου, διαδεδομένη μεταξύ των πιστών και άλλων θρησκειών.
Υπάρχουν θρύλοι, σύμφωνα με τους οποίους, όποιο κορίτσι δεν την εφαρμόσει, η κλειτορίδα του θα αρχίσει να μεγαλώνει ανεξέλεγκτα και δεν θα μπορεί να κάνει παιδιά.
Το βασανιστήριο
Υπάρχουν 4 τύποι κλειτοριδεκτομής:
· H αφαίρεση μέρους ή όλης της κλειτορίδας
· Η αφαίρεση της κλειτορίδας και των μικρών χειλέων
· Η εκτομή των μικρών και μεγάλων χειλέων και το ράψιμο του κόλπου
· Περιπτώσεις που περιλαμβάνουν τρύπημα, τομή ή καυτηριασμό της κλειτορίδας, κόψιμο ή γδάρσιμο του κόλπου.
Με γνώμονα ότι η σεξουαλική απόλαυση είναι φορέας δεινών, πίστευαν ότι μέσω της κλειτοριδεκτομής, οι γυναίκες θα έχουν σωστή σεξουαλική συμπεριφορά και μειωμένη επιθυμία για ερωτικές συναναστροφές και έτσι θα παραμένουν πιστές στο μεγάλωμα των παιδιών και στον σύζυγό τους. Η γυναίκα που δεν έχει κάνει κλειτοριδεκτομή δυσκολεύεται να βρει σύζυγο, καθώς εικάζεται πως παραμένει ανικανοποίητη και έχει διαρκώς σεξουαλικές ορέξεις.
Η πρακτική πραγματοποιείται χωρίς αναισθησία, με μαχαίρι ή ξυράφι, ενώ απαιτείται από τα κορίτσια να μην κλάψουν και να μην διαμαρτυρηθούν. Επιφορτισμένες με το έργο της κλειτοριδεκτομής είναι οι γηραιότερες γυναίκες, οι οποίες, κάποιες φορές, πληρώνονται για τις υπηρεσίες τους.
Τα αποτελέσματα και οι συνέπειες
Η έκταση της ζημίας που προκαλείται εξαρτάται από τον τύπο του ακρωτηριασμού και από το αν αυτός που τον ασκεί έχει ή όχι ιατρική εκπαίδευση και από το αν είναι αποστειρωμένα τα εργαλεία που χρησιμοποιεί. Πολλές φορές, οι εγγυήσεις προφύλαξης υγιεινής είναι μηδαμινές και η επέμβαση γίνεται κάτω από εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες.
Το ψυχολογικό κόστος μιας τέτοιας επέμβασης είναι ανεπανόρθωτο. Ο πόνος που βιώνει μια γυναίκα κατά τη διάρκεια αυτή της βάναυσης πρακτικής είναι αφόρητος, ενώ καθιστά πιο δύσκολη την σύλληψη και τρομερά επώδυνο τον τοκετό. Παράλληλα, ακολουθεί τέτοια αιμορραγία, που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο.
Αν οι γονείς ή το ίδιο το κορίτσι αντισταθούν, οι άντρες της οικογένειας ή του ευρύτερου περιβάλλοντός της, μπορεί να πετάξουν στην ίδια και την οικογένειά της οξύ, ως τιμωρία.
Η Γουόρις Ντίρι, μοντέλο από τη Σομαλία, υπέστη τον απάνθρωπο ακρωτηριασμό σε ηλικία 5 ετών. Κατάφερε να διαφύγει, λίγα χρόνια αργότερα, από την πατρίδα της, έγινε διάσημο μοντέλο και κατέγραψε την ιστορία της στο βιβλίο με τίτλο «Λουλούδι της ερήμου».
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη και την Ελλάδα
Ο ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων έχει απαγορευτεί στις περισσότερες αφρικανικές χώρες, όπου οι γυναίκες πλήττονται από την εφαρμογή του, καθώς και σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη και χώρες της Δύσης. Σε όλη την Ευρώπη, η κλειτοριδεκτομή θεωρείται έγκλημα, το οποίο μάλιστα διώκεται ποινικά. Δυστυχώς, ο νόμος πολλές φορές δεν τηρείται.
Το 1993, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αναγνώρισε τον ακρωτηριασμό γυναικείων γενετικών οργάνων ως μορφή βίας. Σε διεθνές επίπεδο, η Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων υποχρεώνει τα κράτη μέρη να απαγορεύσουν κάθε μορφή βασανιστηρίου και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης, ενώ το Διεθνές Σύμφωνο των Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων προβλέπει ότι κανείς δεν υποβάλλεται σε βασανιστήρια, ποινές ή μεταχειρίσεις σκληρές, απάνθρωπες ή εξευτελιστικές.
Περιστατικά κλειτοριδεκτομής έχουν καταγραφτεί και στη χώρα μας. Η Ελλάδα, ως ευρωπαϊκή χώρα, δίνει άσυλο και καταδικάζει τέτοιες πρακτικές.
«Τρεις φορές πονάει η αγάπη: μία όταν σε κόβουν, μία όταν παντρεύεσαι και μία όταν γεννάς»(Σομαλικό ρητό)
Μια μεγάλη μερίδα γυναικών δεν βιώνουν την κλειτοριδεκτομή ως ακρωτηριασμό, αλλά ως ένα κομμάτι της παράδοσής τους. Παραμένουν εγκλωβισμένες σε απαρχαιωμένες αντιλήψεις, στη συνέχιση μιας παράδοσης που μόνο πόνο μπορεί να φέρει. Αυτές, όμως, δεν το βλέπουν έτσι και μεταλαμπαδεύουν την ίδια αντίληψη στα ίδια τα παιδιά τους.
Μπορεί για την δυτική κουλτούρα και την διεθνή κοινότητα η πρακτική της κλειτοριδεκτομής να φαντάζει απάνθρωπη, όμως αυτό δεν αναιρεί ότι πρόκειται για βαθιά κοινωνικοπολιτισμικό θέμα που αφορά τα δικαιώματα των γυναικών και το δικαίωμά τους να ελέγχουν οι ίδιες το σώμα τους.
Το «κλειδί» για την αντιμετώπιση του βάρβαρου εθίμου είναι η συνεχής ενημέρωση αλλά και η λήψη μέτρων, με την αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου. Η επαφή με τις κοινότητες μπορεί να οδηγήσει σε μία πραγματική αλλαγή, αν αντιληφθούν οι ίδιες οι γυναίκες, τον παραλογισμό που υπάρχει πίσω από αυτή την πρακτική.
