Η Eurovision είναι πολλά περισσότερα από ένας απλός μουσικός διαγωνισμός. Είναι καθρέφτης της κοινωνίας, της πολιτικής, της γεωγραφίας και, φυσικά, των συναισθημάτων του κοινού. Το Ισραήλ, τα τελευταία δύο χρόνια, έχει καταφέρει να συγκεντρώσει σημαντική υποστήριξη από το κοινό , παρά των σύνθετων γεωπολιτικών εξελίξεων που το περιβάλλουν. (Πράγμα περίεργο, καθώς ο ευρωπαϊκός λαός φαίνεται να είναι πιο πολύ στο πλευρό της Παλαιστίνης όσο κι αν προσπαθούν το αντίθετο). Μάλιστα, πέρσι ήταν η πιο πολιτικοποιημένη Eurovision.
Ο πόλεμος και η διεθνής εικόνα
Στις 7 Οκτωβρίου 2023, ξέσπασε μεγάλης έκτασης σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, με εκατοντάδες θύματα και έντονη διεθνή ανησυχία. Ο πόλεμος αυτός, που συνεχίζεται με διακυμάνσεις, έχει επηρεάσει βαθιά τόσο την καθημερινότητα όσο και την εικόνα του Ισραήλ στη διεθνή κοινότητα.
Παρά τις εντάσεις, η παρουσία του Ισραήλ στη Eurovision όχι μόνο δε μειώθηκε, αλλά αντιθέτως ενισχύθηκε. Το 2024, η τραγουδίστρια Eden Golan κατέλαβε την 5η θέση με το τραγούδι “Hurricane”, συγκεντρώνοντας 375 βαθμούς, εκ των οποίων οι 323 προήλθαν από το τηλεοπτικό κοινό. Το 2025, η Yuval Raphael με το τραγούδι “New Day Will Rise” τερμάτισε 2η, με 357 βαθμούς συνολικά και 297 από το κοινό. Πράγμα ύποπτο, διότι το Ισραήλ συνήθιζε να έχει την εύνοια των επιτροπών, ωστόσο τα τελευταία δύο χρόνια φαίνεται να το υποβαθμίζουν, ενώ περίμενε κανείς να γίνεται το αντίθετο.
Η δύναμη της διασποράς
Μία εξήγηση για τη μεγάλη στήριξη του κοινού στο Ισραήλ είναι η εβραϊκή διασπορά. Ο εβραϊκός λαός είναι διασκορπισμένος σε πολλές χώρες της Ευρώπης και του κόσμου. Σε έναν διαγωνισμό όπου το κοινό ψηφίζει από όλη την Ευρώπη (και όχι μόνο), η διασπορά αυτή παίζει σημαντικό ρόλο. Η ψήφος συχνά μετατρέπεται σε πράξη υποστήριξης και ταύτισης με την εθνική ή θρησκευτική ταυτότητα.
Αυτή η “ψήφος της διασποράς” δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Το βλέπουμε και σε άλλες χώρες με πολυάριθμες κοινότητες στο εξωτερικό, όπως η Αρμενία, η Ελλάδα ή η Ουκρανία. Η περίπτωση του Ισραήλ, όμως, φαίνεται πιο έντονη και πιο πολιτικά φορτισμένη.
Πέρα από τη διασπορά, η ίδια η παρουσίαση του Ισραήλ στη σκηνή της Eurovision είναι ιδιαίτερα προσεγμένη. Τραγούδια με έντονο συναίσθημα, ερμηνείες που μεταφέρουν συγκίνηση και σκηνικά που δημιουργούν ένα δραματικό αφήγημα. Το “Hurricane” και το “New Day Will Rise” δεν ήταν απλώς ποπ τραγούδια, ήταν και μηνύματα δύναμης, ελπίδας, και ενότητας σε μια εποχή διχασμού
Οργανωμένες εκστρατείες και επιρροή
Πέρα από τη διασπορά, το Ισραήλ έχει επενδύσει σε οργανωμένες εκστρατείες για την ενίσχυση της εικόνας του στη Eurovision. Οργανώσεις όπως το Creative Community for Peace (CCFP), που συνδέονται με το ισραηλινό κράτος, έχουν δραστηριοποιηθεί έντονα για να επηρεάσουν τη δημόσια γνώμη και να αντιμετωπίσουν κινήσεις μποϊκοτάζ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το CCFP λειτουργεί ως βιτρίνα για το λόμπι StandWithUs, το οποίο έχει στενές σχέσεις με την ισραηλινή κυβέρνηση και διαθέτει ετήσιο προϋπολογισμό που φτάνει τα 12 εκατομμύρια δολάρια .
Επιπλέον, εφαρμογές όπως το ACT.IL, που χρηματοδοτούνται από την ισραηλινή κυβέρνηση, χρησιμοποιούν ομάδες συνδρομητών για να πραγματοποιούν συντονισμένες ενέργειες υπέρ του Ισραήλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μη ξεχνάμε πως πέρσι, την εβδομάδα της Eurovision, έβγαινε αρκετές φορές βίντεο με την περσινή διαγωνιζόμενη να μιλάει τη γλώσσα κάθε χώρας, προκειμένου να την ψηφίσουν, σε διάφορες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Το ίδιο συνέβη και φέτος, ωστόσο φρόντισαν να μη φαίνεται η χώρα που θα στήριζαν με την ψήφο τους!
Μέσω αυτών των εφαρμογών, οι χρήστες λαμβάνουν οδηγίες να υπερασπιστούν τις ισραηλινές θέσεις και να αντικρούσουν κριτικές . Μήπως για αυτό και οι επιτροπές δεν το στηρίζουν; Αφού γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι το κοινό θα το “στηρίξει”; Γιατί αντικειμενικά, όπως προαναφέρθηκε, η σκηνική παρουσία και τα φωνητικά ήταν αρκετά καλά και τις δύο χρονιές.
Οι χώρες που ζητάνε επανεξέταση ψήφων
Οι διοργανωτές της Eurovision, η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση (EBU), δήλωσαν ότι η ψηφοφορία ελέγχθηκε και επαληθεύτηκε ανεξάρτητα και ότι λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους κάθε ανησυχία. Το κοινό από το Βέλγιο, την Ισπανία, την Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μεταξύ εκείνων που έδωσαν 12 βαθμούς στο Ισραήλ. Οι δύο πρώτες είναι γνωστές για το τεράστιο παλαιστινιακό κίνημα και για αυτό ζήτησαν την εξονυχιστική εξέταση των ψήφων.
Αυτό έγινε μετά από δήλωση του ισπανικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα RTVE ότι θα ζητήσει διερεύνηση των αποτελεσμάτων και επανεξέταση του συστήματος τηλεψηφοφορίας. Η Katia Segers, βουλευτής του Βελγίου, δήλωσε, ότι: «Ένα σύστημα στο οποίο ο καθένας μπορεί να ψηφίσει έως και 20 φορές είναι ένα σύστημα που ενθαρρύνει τη χειραγώγηση. Εάν αυτή η χειραγώγηση συνέβη στη χώρα μας ή σε οποιαδήποτε άλλη συμμετέχουσα ή μη συμμετέχουσα χώρα, πρέπει να διερευνηθεί.
Πολιτική και μουσική – ένα όριο που όλο και ξεθωριάζει
Η Eurovision υποτίθεται πως είναι ένας μη πολιτικός διαγωνισμός. Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει ότι η πολιτική συχνά εισχωρεί στον διαγωνισμό. Είναι συγκεντρωμένα και σε παλιότερο άρθρο μας, αρκετά πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα που πέρασε ο διαγωνισμός μέχρι το 2022. Η συμμετοχή του Ισραήλ, ειδικά σε περιόδους έντασης, συνοδεύεται από αντιδράσεις και συζητήσεις. Παρά τις αντιδράσεις, η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση (EBU) επέτρεψε τη συμμετοχή του Ισραήλ, υποστηρίζοντας ότι ο διαγωνισμός είναι για ραδιοτηλεοπτικούς φορείς και όχι για κυβερνήσεις.
Παρόλα αυτά απέκλεισε τη Ρωσία από τη συμμετοχή της στο διαγωνισμό.
Η στήριξη του κοινού προς το Ισραήλ στη Eurovision δεν είναι απλά θέμα μουσικής. Είναι αποτέλεσμα μιας περίπλοκης αλληλεπίδρασης γεωπολιτικής, διασποράς, στρατηγικής και ανθρώπινης συγκίνησης. Όσο η Eurovision παραμένει χώρος συνάντησης εθνών, πολιτισμών και αφηγήσεων, το Ισραήλ φαίνεται πως θα έχει πάντα μια δυνατή θέση, όσο κι αν διαπράττει μια γενοκτονία.
